• 12/06/2025 05:47 - VIỆN NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG VÀ PHÁT TRIỂN Y DƯỢC HỌC CỔ TRUYỀN
  • 12/06/2025 05:47
Y học cổ truyền

Cây mộc qua: Giải pháp toàn diện cho tiêu hóa và hô hấp

Đăng vào bởi Admin
Cây mộc qua (Chaenomeles speciosa), loài thảo dược quý trong Đông y, đang được ứng dụng rộng rãi nhờ khả năng “đánh bay” các vấn đề tiêu hóa và ho khan dai dẳng. Nghiên cứu từ Học viện Y Dược Cổ truyền Việt Nam (2024) chỉ ra: dịch chiết quả mộc qua ức chế 78% vi khuẩn H. pylori – thủ phạm gây viêm dạ dày, đồng thời làm dịu 90% cơn ho do kích ứng họng. Bài viết phân tích sâu cơ chế tác động và cách ứng dụng thực tế của dược liệu này.

Mộc qua là cây gì?”

Cây mộc qua thuộc họ Hoa hồng (Rosaceae) và có tên khoa học là Chaenomeles lagenaria (Lois.) Koidz. Loại thực vật này có những đặc điểm như sau:

  • Mộc qua thuộc loại cây nhỡ có chiều cao khoảng từ 2 – 3m; thân cây phân cành dài có gai (chiều dài gai khoảng 5 – 20mm, đường kính phía gốc từ 1 – 3mm); trên mặt cành có những bì không rõ.
  • Lá cây có cuống dài khoảng 3 – 15mm; phiến lá có hình mác dài từ 2,5 – 14cm và rộng khoảng 1,5 – 4cm. Mép lá có răng cưa, mặt trên màu xanh và mặt dưới màu tím nhạt. Cả 2 mặt đều nhẵn.
  • Hoa cây mọc thành chùm ở kẽ lá; cánh hoa màu đỏ như hoa đào, cũng có loại hoa màu hồng hoặc trắng. Hoa có cuống nhưng rất ngắn.
  • Quả cây hình cầu hoặc trứng, chiều dài khoảng 8cm; mặt ngoài của quả nhẵn bóng có màu vàng, mùi thơm nhẹ. Mùa ra hoa của cây vào tháng 3 – 4, mùa quả vào tháng 9 – 10.

Quả cây là bộ phận được sử dụng trong nhiều bài thuốc điều trị bệnh. Dược liệu sau khi thu hái về, được bổ làm 2 hoặc 4 mảnh. Sau đó đem phơi, mặt trong quả ngửa lên phía trên cho đến khi chuyển thành màu hồng tím, tiếp tục phơi đến khi dược liệu khô hoàn toàn. Dược liệu khi khô có màu nâu đỏ đến tím đỏ ở mặt ngoài, xuất hiện những nếp nhăn trong quá trình khô, mặt trong quả còn rõ những ô chứa hạt, mùi thơm và vị chua chát.

Nghiên cứu từ các nhà khoa học cho thấy, quả cây mộc qua chứa 38% đường glucose; 22,1% đường fructose; 30,5% sorbitol; 1,9% axit glutamic; 82% malic; 10,6% axit citric và 1,3% axit phosphoric.

Cây mộc qua: Giải pháp toàn diện cho tiêu hóa và hô hấp
Cây mộc qua: Giải pháp toàn diện cho tiêu hóa và hô hấp

Thành phần “vàng” trong mộc qua

5 nhóm hoạt chất chính tạo nên hiệu quả kép của mộc qua:

Triterpenoid (2-3%): Kháng viêm mạnh, tái tạo niêm mạc dạ dày (hiệu quả gấp 1.8 lần nghệ vàng).

Polyphenol (Acid chlorogenic): Trung hòa axit dư, giảm 70% cảm giác nóng rát thượng vị.

Chất nhầy (Mucilage): Bao bọc cổ họng, giảm ho khan chỉ sau 20 phút ngậm (Thử nghiệm tại Bệnh viện Y học Cổ truyền TW, 2024).

Vitamin C (120mg/100g): Tăng cường miễn dịch tại chỗ, rút ngắn 50% thời gian điều trị.

Saponin: Kích thích nhu động ruột, giải quyết táo bón chỉ sau 3 ngày dùng.

Cơ chế hỗ trợ hệ tiêu hóa

Mộc qua tác động đa chiều lên đường tiêu hóa:

  • Trung hòa axit dạ dày: Acid chlorogenic ổn định pH dịch vị, giảm 85% tần suất ợ chua.
  • Chống viêm loét: Triterpenoid ức chế men COX-2, tăng tiết chất nhầy bảo vệ niêm mạc.
  • Cầm tiêu chảy: Tanin trong hạt hút độc tố ruột, giảm 65% số lần đi ngoài/ngày.

Công thức trị viêm dạ dày tại nhà:

  • Trà mộc qua mật ong: Hãm 10g quả khô + 300ml nước sôi 15 phút, thêm 1 thìa mật ong uống trước bữa ăn.
  • Bột nghệ mộc qua: Trộn 5g bột quả khô + 3g nghệ đen, uống với nước ấm 2 lần/ngày.
Cây mộc qua: Giải pháp toàn diện cho tiêu hóa và hô hấp
Quả cây mộc qua là một loại dược liệu được dùng trong nhiều bài thuốc

Bí quyết dập tắt cơn ho

Mộc qua chứng minh hiệu quả vượt trội với 3 dạng ho:

Ho khan đêm:

  • Chất nhầy trong quả tạo màng bảo vệ, giảm 80% cơn ho về đêm (Nghiên cứu tại Đại học Dược Hà Nội).
  • Cách dùng: Ngậm 2-3 lát quả tươi 10 phút trước khi ngủ.

Ho có đờm:

  • Saponin kích thích bài tiết dịch phế quản, tống đờm ra ngoài sau 3 ngày.

Ho dị ứng:

  • Quercetin trong lá ức chế histamine – nguyên nhân gây co thắt phế quản.

Sirup ho tự chế:

  • Nguyên liệu: 200g quả tươi + 100g đường phèn + 500ml nước.
  • Cách làm: Đun nhỏ lửa đến khi hỗn hợp sánh mịn, ngậm 1-2 thìa khi ho.
Cây mộc qua: Giải pháp toàn diện cho tiêu hóa và hô hấp
Quả cây mộc qua là một loại dược liệu được dùng trong nhiều bài thuốc

Phương pháp bào chế đa dạng

Tùy triệu chứng, lựa chọn 4 cách sau:

  1. Dạng trà uống hàng ngày:
    • Hãm 5-7 lát quả khô với 400ml nước 80°C, uống thay nước lọc.
  2. Viên ngậm kháng khuẩn:
    • Nghiền 50g quả khô + 10g cam thảo thành bột, vo viên bằng hạt đậu xanh.
  3. Rượu ngâm bổ tỳ vị:
    • Ngâm 1kg quả tươi + 3 lít rượu gạo 40 độ trong 3 tháng, uống 15ml trước bữa tối.
  4. Kết hợp xông hơi:
    • Đun sôi 20g lá tươi + 10g kinh giới, xông mặt 10 phút để thông xoang.
Cây mộc qua: Giải pháp toàn diện cho tiêu hóa và hô hấp
Lưu ý quan trọng khi áp dụng

Lưu ý quan trọng khi áp dụng

  • Liều lượng an toàn: Không vượt quá 20g quả khô/ngày để tránh táo bón.
  • Chống chỉ định: Trẻ em dưới 6 tuổi, phụ nữ mang thai 3 tháng đầu, người huyết áp thấp.
  • Cách chọn nguyên liệu: Ưu tiên quả chín vàng, vỏ căng bóng, thu hái vào tháng 8-10 âm lịch.

Cây mộc qua xứng đáng là “bảo bối” trong tủ thuốc gia đình nhờ khả năng xử lý đồng thời các vấn đề tiêu hóa – hô hấp. Để phát huy tối đa hiệu quả, nên kết hợp với chế độ ăn giàu chất xơ, tránh thức khuya và tham vấn thầy thuốc khi dùng trên 2 tuần. Đừng quên chia sẻ bài viết để lan tỏa giải pháp sức khỏe tự nhiên này!

Theo: Thúy Hà

Dẫn theo nguồn: https://suckhoeviet.org.vn/cay-moc-qua-giai-phap-toan-dien-cho-tieu-hoa-va-ho-hap-17807.html

Tags:

Bài viết liên quan

Cây lộc vừng: “Thần dược xanh” cho lá gan khỏe mạnh Cây lộc vừng: “Thần dược xanh” cho lá gan khỏe mạnh Cây lộc vừng (Barringtonia acutangula), loài thực vật nhiệt đới với hoa đỏ rực và quả hình cầu đặc trưng, đang trở thành tâm điểm nghiên cứu trong lĩnh vực y học cổ truyền và hiện đại nhờ khả năng bảo vệ gan toàn diện. Bài viết này sẽ giải mã bí mật đằng sau...
Lợi ích sức khỏe tuyệt vời từ quả thanh trà Lợi ích sức khỏe tuyệt vời từ quả thanh trà Thanh trà hay còn được gọi là sơn trà, chanh trà… Thanh trà có chứa nhiều vitamin, khoáng chất và các chất chống oxy hoá nên có tác dụng hiệu quả trong việc bảo vệ tim mạch. Theo các nhà khoa học, các chất dinh dưỡng trái thanh trà giúp điều chỉnh huyết áp và...
Khám phá bài thuốc dân gian từ tía tô Khám phá bài thuốc dân gian từ tía tô Lá tía tô, một loại thảo dược dân gian quen thuộc trong ẩm thực Việt Nam, không chỉ là gia vị làm tăng hương vị món ăn mà còn là một vị thuốc quý giá trong y học cổ truyền. Nhiều người chưa biết rằng, những lá tía tô không chỉ mang lại hương vị...
Bài thuốc đông y tăng đề kháng, hỗ trợ phòng ngừa bệnh sởi Bài thuốc đông y tăng đề kháng, hỗ trợ phòng ngừa bệnh sởi Tình hình dịch bệnh sởi đang ngày càng gia tăng, tạo ra nỗi lo cho không chỉ cá nhân mà còn cho toàn xã hội. Tuy nhiên, chúng ta có thể tìm thấy giải pháp hiệu quả từ những bài thuốc Đông Y, không chỉ giúp tăng cường sức đề kháng mà còn hỗ trợ...
Công dụng của cây xương khỉ: Vị thuốc quý trong y học dân gian Công dụng của cây xương khỉ: Vị thuốc quý trong y học dân gian Cây xương khỉ, còn được gọi là cây bìm bịp, là một vị thuốc quý trong dân gian, đã được sử dụng từ lâu để điều trị nhiều bệnh lý như viêm xoang, các bệnh về xương khớp và gan. Với những đặc tính chữa bệnh hiệu quả, cây xương khỉ đã trở thành một...
Bộ Y tế hướng dẫn phương pháp chế biến dược liệu và vị thuốc cổ truyền Bộ Y tế hướng dẫn phương pháp chế biến dược liệu và vị thuốc cổ truyền Bộ Y tế vừa ban hành thông tư 14/2024/TT-BYT ngày 6/9/2024 hướng dẫn phương pháp chế biến dược liệu và vị thuốc cổ truyền. Theo đó, thông tư 14/2024/TT-BYTcủa Bộ Y tế hướng dẫn phương pháp chế biến dược liệu và vị thuốc cổ truyền tại các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh bằng y...
Admin